Het hart

Het Hart

Er is geen orgaan waar zoveel gezegden en uitdrukkingen over zijn.
Een hart van goud hebben, je hart breken, het hart op de tong hebben, iets niet over z’n hart krijgen, in hart en nieren, iemand in het hart treffen, iemand in je hart sluiten, waar het hart vol van is loopt de mond van over, het hart uit je lijf lopen, van je hart geen moordkuil maken, het hart op de juiste plek hebben, een hart van steen hebben, over je hart strijken, uit de grond van je hart, hartgrondig, hartverscheurend, een hartewens, hartveroverend, hartepijn, hartelijk enz.
Uit deze gezegdes blijkt dat het hart een centraal orgaan is. Het gaat bij deze gezegdes niet zozeer om het fysieke orgaan, maar om het hart als een innerlijk orgaan. Een orgaan wat goedheid, medeleven, geweten in zich bergt. Een orgaan waarmee je je met de dingen en met de mensen om je heen verbindt.

Kosmos en aarde
Het hart ligt centraal in het lichaam, links van het midden. Bij inspanning en emotie is het hart voelbaar, in tegenstelling tot organen in de buik. Het is één orgaan (longen en nieren hebben we dubbel), wel is het in vieren verdeeld. Kosmos (eenheid) en aarde (het getal vier staat voor het aardse) zijn dus in het hart vertegenwoordigd. De bloedvaten, met name de aderen, vormen een kruis.

Ritme en uitbreiding
De horizontaal gerichte slagaderen gaan naar de longen. Daar komt het bloed al snel in de haarvaten van de long, die samen een oppervlak van 70-110 vierkante meter vormen. Het bloed wordt dus plots over een heel groot oppervlak uitgebreid. Even later is het bloed weer samengebald in het hart, vanwaar het via een verticale uitstroom het lichaam in stroomt. Daar komt het bloed in korte tijd in de talloze haarvaten van het lichaam. Dat zijn er zo’n 100 miljoen. Samen vormen bloedvaten een geschatte lengte van 29.000 kilometer, waarvan het grootste gedeelte voor rekening van de haarvaten komt. Net als in de long doorstroomt het bloed dus ook in de periferie van het lichaam een soort oneindigheid. Het bloed beweegt ritmisch heen en weer tussen twee uitersten, tussen punt en omtrek/oneindigheid. Hier zien we het thema van het bloed en ook van het daar innig mee verbonden hart: de beweging tussen centrum en omtrek, tussen aarde en kosmos. Het hart bemiddelt tussen de aardse wereld en de geestelijke wereld, vormt vanuit de aarde gezien zo een poort naar de geestelijke wereld.

De bloedstroom
Het hart wisselt samenballing af met verwijding (systole en diastole). Het bloed beweegt daarbij in tegengestelde richting. Bij de samenballing van het hart stroomt het bloed weg naar de longen en het lichaam, en bij de verwijding van het hart stroomt het bloed juist samen in het hart.
De slagaderen zijn heel anders van karakter dan de aderen. In de slagaderen stroomt het helderrode zuurstofrijke bloed snel, een halve meter per seconde, en pulserend. In de aderen stroomt het donkerrode zuurstofarme en afvalstofrijke bloed langzaam en geruisloos. Slagaderen bevatten 25% van het bloed, aderen 70% en haarvaten 5%. De bloedvaten vormen met het hart éen geheel –hart en bloedvaten. Medisch spreekt men ook van hart- en vaatziekten. Een mens heet 5 liter bloed. Het stroomt in één minuut rond.

Lemniscaat
Het hart is een spier. Er zijn zeven lagen spierweefsel in de hartwand, die spiraalvormig verlopen in een steeds andere richting. Bij samentrekking draait het hart, als een soort uitwringen. (ook slagaderen maken roterende bewegingen). De hartpunt maakt daarbij een lemniscaat-vormige beweging.

Een drukpomp?
Regulier- medisch gesproken zou het hart een drukpomp zijn, die het bloed door de bloedvaten perst. Technisch is dat echter onmogelijk. Het hart zou het bloed nooit door alle haarvaten kunnen pompen, omdat de weerstand daarvan zeer hoog is. De haarvaten zijn minucule vaatjes, een honderdste millimeter dik. Hoe kleiner een buisje hoe moeilijker het wordt iets er doorheen te pompen. Alle haarvaatjes samen vormen een onneeembare barriere voor een pomp.* Hoe werkt het hart dan wel? Het hart functioneert veel meer als een speciale pomp die vroeger bekend stond als een zg. Stosswidder (“stoot-ram”). Dat is een pomp die in de bergen gebruikt werd. Hij werkt zonder aandrijving. Het water stroomt erin en door een verschuivende cilinder komt het tot een ritmische stuwing waarbij het water onder hoge druk kan “ontsnappen”. Zo kan het water van de beek naar een hoger gelegen weide worden gebracht.

In een embryo is iets zichtbaar wat een drukpompfunctie van het hart ook weerspreekt: tien dagen voor het hart klopt stroomt het bloed al, in een dubbel-spiraalvormige stroming. Pas daarna wordt het hart aangelegd, a.h.w. om de stroming heen. Ook in de volwassen mens werkt het hart in reactie op de actie van het bloed. Het bloed impulseert het hart in plaats van andersom. Het bloed stoot als het ware het hart binnen en het hart stoot terug.
Er zijn waarnemingen van mensen met een hartstilstand die nog uren bleven leven. Daar stroomde het bloed zonder de impuls van het hart.

Waarnemingsorgaan
In de antroposofische geneeskunde is het hart in vele opzichten een centraal orgaan. In het hart ontmoeten twee stromingen elkaar, bloed uit de bovenste zintuig-zenuwmens en bloed uit de onderste stofwisselingsmens. Deze stromingen hebben heel verschillende kwaliteiten, zoals hoofd en buik nu eenmaal heel verschillend zijn. Het hart neemt de kwaliteiten van deze stromingen waar. Het neemt daarin waar hoe men verteert, hoe lever en nieren functioneren, hoe men handelt, en ook hoe men waarneemt, hoe men denkt, enz. Het hart is in die zin een zintuigorgaan. Het neemt beide polen van de mens waar en bemiddelt tussen beide. Er is altijd een strijd tussen boven en onder, het licht van het bovenste deel van de mens en het duister van de onderste mens. Ook in morele zin. Het hart vormt het evenwichtige midden.
Er is een spreekwoord: bitter in de mond maakt het hart gezond. Bitterstoffen verbeteren de stofwisselingsprocessen. Als die niet in orde zijn geeft dat onrust voor het hart.

Psychologie
Bij het hart horen meerdere deugden, bijvoorbeeld het spreken van de waarheid. Liegen geeft daarentegen een subtiele pijn in het hart. De hartemens heeft een manier van spreken die waarheid, waarachtigheid uitstraalt. Hij spreekt vanuit zijn hele wezen.
De hartemens heeft een directe aanwezigheid en een directe manier van contact leggen.
Hij heeft een sterk geweten en kan ziek worden van onrecht. De angst vanuit het hart is de doodsangst. Als er boosheid ontstaat is die intens: een razernij.

Therapie
Het hart lijdt onder passief bewegen (bv. autorijden). Zelf bewegen doet het bloed stromen, geeft warmte en houdt het hart gezond. Een antroposofisch basismiddel is Cardiodoron. Het bevordert het ritme zodat het hart weer in zijn element komt. Goud (Aurum), het metaal van de zon, is ook een typisch geneesmiddel voor het hart. Allerlei hartziektes kunnen ondersteund worden door gepotentieerd goud.

Warmte en licht
Het teken voor de zon is een punt met een cirkel. Het hart is met de zon verbonden. Het hart is ahw onze eigen zon.Wat de zon voor ons planetenstelsel betekent, dat betekent het hart voor de mens. Het doorstraalt ons met warmte en energie. Ook onze gedachten kunnen met hartekracht doorwarmt worden. Als we hoofd en hart met elkaar verbinden, met het hart denken, dan worden gedachten menselijk en moreel. En dan kunnen we ook vanuit het hart het goede doen.

 

Huib de Ruiter

* Een amerikaanse thoraxchirurg, Stephenson, heeft in samenwerking met de ingenieur Marinelli een bijzondere studie van de bloedbeweging gemaakt